Categorie archieven: Blogberichten

Van rups naar vlinder: de transformatie

Voordat de vlinder het levenslicht ziet, verpopt een rups zich en maakt een transformatie door. Wist je dat rupsen enorme veelvraten zijn die op een dag tot wel driehonderd keer hun eigen lichaamsgewicht opeten? Rupsen eten eigenlijk teveel en vreten planten compleet kaal! Ze eten totdat ze bij wijze van spreken uit hun voegen barsten en moe worden. Dan gaan ze aan een tak hangen en vallen ze in slaap. Op een bepaald moment verhard hun huid tot een pop en daarin begint zich een vlinder te vormen. Dit is mogelijk dankzij speciale cellen in de rups. Deze bevatten de informatie, of ‘droom’, die nodig is om een vlinder te vormen. Pas tijdens de popfase komen deze cellen in actie om de metamorfose van rups naar vlinder te bewerkstelligen.

Metafoor voor de mensheid in crisis?

Biologe Elisabet Sahtouris legt op haar website uit dat je deze metamorfose zou kunnen gebruiken als metafoor voor de crisis die de mensheid doormaakt. Vele mensen dromen van een betere wereld, die ontstaat als een vlinder in het midden van een crisis waarin overconsumptie, het uitputten van de aarde en het recht van de sterkste de boventoon voeren. Langzaam maar zeker ontwikkelt zich een nieuwe manier van leven waarbij de mensen de maatschappij zien als een evoluerend, zelforganiserend, intelligent en levend organisme. Het advies van Sahtouris: als je van een betere wereld droomt, stap dan niet op de pop van de vlinder, maar sluit je aan bij mensen met dezelfde droom om samen een betere toekomst voor iedereen op te bouwen.

Vlinder: bont zandoogje
Foto van een bont zandoogje.

Expedisje mei rein of sinneskyn

Simmer, hjerst, winter & maitiid,
Se sjonge elk in wûnderlik liet.
Snie, iis, reinwetter, stoarm & sinne,
Somtiden is it mar krekt wer’t jo binne!
It waar is nea fêst.
Lokkich is it faak noch poer bêst!
Bysûnder, ekstreem of hiel gewoan.
Waar petear nedich? Oant moarn!

Zonsondergang Oudegaaster Brekken.

(het bovenstaande gedicht in het Fries schreef ik in het kader van een dorpsfeest met het thema ‘Expeditie’)

Bos aan de wandel

Help, het bos gaat aan de wandel! Wees niet bang, er gaan geen enge dingen gebeuren. Nee, het betreft het kunstproject Bosk in Leeuwarden. Van 7 mei tot en met 14 augustus 2022 zal er een compleet bos door het centrum van de Friese hoofdstad wandelen. Hiermee willen de organisatoren van Arcadia de natuur gedurende honderd dagen een stem geven. Er valt namelijk heel wat te leren van bomen!

Sfeerbeeld Bosk bij de Oldehove in Leeuwarden.
Sfeerbeeld van Bosk bij de Oldehove

Bosk: een wandelend bos

Het Friese woord ‘bosk’ betekent bos. In dit geval gaat het om een tijdelijk bos van zo’n duizend grote en kleine bomen in bakken die verplaatsbaar zijn. Steeds staat het bos gedurende een aantal dagen op een bepaalde locatie in het centrum van Leeuwarden. Dit gaat geleidelijk: het bos begint op de nieuwe plek te groeien en neemt op de oude locatie langzaam in omvang af. In en rondom het bos vinden tal van leuke voorstellingen en interessante exposities plaats. Voorbeelden hiervan zijn de Fluistertuin, het straatfestival Sparks en de Participatieboom.

Een bos maken

Het culturele project Bosk vraagt aandacht voor de manier waarop de mens met de natuur omgaat en welke andere keuzes te maken zijn in het aanbrengen van groen in de openbare ruimte. Er moeten gewoon meer bomen en planten in onze versteende steden en dorpen komen! Iedereen kan een positieve bijdrage leveren aan het beter omgaan met onze kostbare planeet. In zijn essay ‘Planet Paradise’ verwijst Bruno Doedens, de artistiek leider van Bosk, niet voor niets naar het zogenaamde vlindereffect. Dit houdt in dat een kleine verandering uiteindelijk grote gevolgen kan hebben. Elke daad telt: als veel mensen meer groen aanplanten krijg je een prachtige tuin die aantrekkelijk is voor allerlei dieren. Doe jij ook mee? Help bijvoorbeeld mee door via Bosk een boom te kopen voor een nieuw aan te planten bos in Friesland.

Fladdertak: boom zoekt verhaal

Het is een treurwilg, de Fladdertak. Hij is naarstig op zoek naar spannende verhalen. De nieuwe eigenaren van de tuin waar hij in staat zijn namelijk van plan hem om te hakken. Dit geldt ook voor de andere bomen rondom het huis. Alleen het vertellen van verhalen die de kinderen boeien kan de bomen redden. Er is haast bij, want de auto van de Hakker staat al voor de deur…

Betoverde bomen en wonderlijke bossen

Het boek ‘Verhalen van de Fladdertak’ hoort alleen al vanwege de naam Fladdertak op de website van Fladderaar thuis, dacht ik zo. Het staat vol sprookjes, legenden en mythen. Deze dompelen je onder in een wereld van betoverde bomen en wonderlijke bossen. De schrijfster Margaretha van Andel verzamelde verhalen van over de hele aardbol en die bewerkte ze. Vervolgens vlocht ze het magische avontuur van Fladdertak er omheen.

Voorkant 'Verhalen van de Fladdertak'.

Boom met belangrijke boodschap

Ieder verhaal wordt verteld door een boom, zoals een regenboogboom van de Filipijnen en een knoestige rode cederboom uit Canada. Allerlei soorten bomen, dieren en mensen passeren de revue. Zo gaat één van de verhalen over wat er met onbeleefde egeltjes gebeurt… In elk verhaal schuilt wel een wijze les. In de raamvertelling is een belangrijke boodschap verweven: het verwijst naar wereldwijde ontbossing en wat we daarmee dreigen te verliezen. Het sprookjesboek is door Marieke Nelissen voorzien van fantasierijke illustraties.

Bomen behouden en behoeden

Als je meer wilt weten over het behoud van en de zorg voor bomen kun je je licht opsteken bij de Bomenstichting. Deze organisatie heeft als doel de aandacht en zorg voor bomen te bevorderen, zowel in de stad als op het platteland. Bekijk het onderstaande filmpje voor informatie over het belang van bomen in de stad:

Egel zoek of verhuisd?

En toen was het ineens weer stil onder de klimop bij het terras… Geen geritsel of gesnurk, niets te zien rond de schemering… Had de egel mijn tuin verlaten? Wat was er gebeurd? Ik begon me er al bij neer te leggen dat de egel met de noorderzon vertrokken was. Totdat ik het beestje gisteren weer hoorde, maar nu op een andere plek! Hij is blijkbaar verhuisd naar een koelere locatie onder het schaduwrijke gebladerte achter in de tuin. De slimmerik. Ik was opgelucht en blij, haha!

Egel verhuisd van A naar B.

Ben ik dat dan?

Toevallig viel mijn oog die dag ook op een artikel over de verhalenbundel ‘De egel, dat ben ik’ van Toon Tellegen. Dat maakte me uiteraard nieuwsgierig en zette me aan het lezen. Dit nieuwe kinderboek gaat over de belevenissen, verlangens en gedachten van een egel. Tussen de teksten staan geinige tekeningen van illustratrice Annemarie van Haeringen. Zij beeldt de egel af in allerlei gemoedstoestanden. De treffende combinatie van de verhalen en de illustraties doet je afvragen of dit eigenlijk allemaal wel over een egel gaat… Misschien houdt de schrijver ons wel een spiegel voor en verwijst de titel hier naar. Als je oplet krijg je hierover in het begin van het boek meteen al een hint:

De egel keek in zijn spiegel.
Hoe kijk ik nu? dacht hij. Hij fronste zijn voorhoofd. Misprijzend. Zo heet dat, had de mier hem eens verteld. Die neus, die kin, en dan die stekels…
Hij schudde zijn hoofd. Misschien kijken alle dieren wel zo in hun spiegel en denken ze: die slurf, dat gewei, die steeltjes… Dat zou heel goed kunnen.

De egel voert ook net als mensen gesprekken met zichzelf:

Dan deed hij niets, zat voor zijn raam, keek naar buiten en had het over van alles en nog wat met zichzelf, stond af en toe op om thee in te schenken en luisterde aandachtig naar wat hij allemaal te vertellen had. Het was altijd de moeite waard, vond hij.
Aan het eind van zo’n ochtend had hij genoeg gepraat voor die dag en zweeg hij.
Echt alleen was de egel nooit.

Nou? Doe jij dat ook wel eens? Ik wel. Ik ben een egel, eh mens. Dat ben ik.

De egel, dat ben ik - boekomslag.
Voorkant van het boek ‘De egel, dat ben ik’.

Een egeltje in de tuin!

Egel tekening

Eén van mijn favoriete tuindieren laat zich weer horen en zien: de egel. Afgelopen week zag ik het egeltje drie keer door mijn tuin scharrelen. Dat was rond de tijd dat het gaat schemeren. Dan komt het beestje uit z’n holletje onder de muurvullende klimop die tegen het schuurtje aangroeit. Hij snuffelt eerst wat rond op het terras en trippelt dan de wijde wereld in: op zoek naar een lekker hapje in de tuinen in mijn buurt. Wist je dat egels onder meer slakken op hun menu hebben staan? Ze ruimen op een natuurlijke manier allerlei insecten op die je liever niet teveel in je tuin hebt.

De eerste kennismaking

Vorig jaar was er voor het eerst een egel in mijn achtertuin te gast. Dit had ik eerst helemaal niet in de gaten. Als ik buiten in het zonnetje genoot van een kopje thee was er af en toe gesnurk te horen bij de klimop. Ik meende dat dit geluid van de buurman kwam… Niet dus! Nadat ik in de gaten kreeg dat het snurken niet van achter de schutting vandaan kwam, maar toch echt vanuit de klimop ben ik gaan zoeken op Google. Ik zocht op egelgeluiden, omdat ik inmiddels het vermoeden had dat het om een egel zou kunnen gaan. Het bleek dat het inderdaad precies was wat ik hoorde! Dit was kortom mijn eerste kennismaking met een egeltje in mijn tuin. Ik vond het fantastisch.

Zieke egel

Helaas werd de egel van vorig jaar ziek. Op een dag lag hij achter in het gazon, gewoon overdag. Het diertje bleef daar maar liggen. Dat is geen goed teken, dus toen ben ik gaan kijken. Het egeltje leefde gelukkig nog wel, want je kon zien dat het nog ademende. Lopen zat er blijkbaar niet meer in en er zat iets bij het linkoortje dat er niet goed uitzag. Ik besloot de dierenambulance te bellen en die kwam. Deze heeft het beestje naar de egelopvang gebracht. Daar was ik blij om!

Meer lezen over egels

Op de website van de egelbescherming is veel informatie te vinden over egels en hoe je jouw tuin aantrekkelijk maakt voor deze dieren. Of lees bijvoorbeeld het inspirerende boek ’25 gram geluk’. Dit gaat over de belevenissen van een dierenarts die babyegel Ninna, een weesje, opving. Je leert dan veel over hoe leuk egels zijn en hoe je er goed voor zorgt. Ook ontdek je dat iets kleins je heel gelukkig kan maken. Hieronder een kort filmpje over dit boek:

De bij hoort erbij

Help, de bijen zijn in nood! Ze dreigen te verhongeren of vergiftigd te worden. Dat is niet zo best, want bijen zijn voor veel planten onmisbaar. Zonder bestuiving door deze beestjes groeien er bijvoorbeeld geen tomaten en appels. Ze horen er dus echt bij! Helaas gaat het niet zo goed met het aantal bijen in Nederland. Vooral wilde bijensoorten hebben het moeilijk. Om er wat aan te doen heeft de tuinbranche mei uitgeroepen tot maand van de bij. Deelnemende tuincentra in heel Nederland besteden in dit kader extra aandacht aan dit belangrijke insect. Het doel is om iedere tuinliefhebber aan te moedigen om meer bijen naar de tuin te trekken. Er zijn een aantal manieren om dit te doen:

  • Nestelplaatsen aanbieden;
  • Inheemse planten in je tuin zetten;
  • Veel bloemen tijdens alle seizoenen;
  • Milieuvriendelijk tuinieren.

Een hele eenvoudige maatregel is om bijvoorbeeld in mei je gazon niet te maaien. Hierdoor zullen er meer bloemen tussen het gras gaan groeien en daar zijn bijen dol op! Meer weten of doen? Kijk eens naar de informatie van de Bijenstichting of bekijk onderstaand filmpje:

Tuindieren: vrolijke tuinhulpjes

Insecten en andere kleine dieren in je tuin zijn ontzettend nuttig! Veel van de beestjes die je zoal in je planten tegenkomt bieden al het groen hulp. Bestrijden is dus vaak helemaal niet nodig. Door de diertjes te koesteren kan een natuurlijk evenwicht ontstaan en vermijd je plagen van vervelende soorten. Momenteel stimuleert de tuinbranche samen met Velt (vereniging voor ecologisch leven en tuinieren) het bewustzijn hierover met de campagne ‘Vrolijke tuinhulpjes’. Tien soorten staan hierin centraal, waaronder de merel, de zweefvlieg en oorworm. Op de website www.groenklimaatplein.nl vind je informatie over het nut van de diverse soorten. Daarnaast lees je er tips over hoe je de beestjes naar je tuin lokt.

Vrolijke tuinhulpjes
Poster van de campagne.

Het vlindereffect

Kort gezegd is het effect van fladderen met je vleugels groot. Elke daad doet er toe en kan een sneeuwbaleffect veroorzaken. Een kleine vlinder kan je vergelijken met een kleine gebeurtenis. Zelfs iets kleins kan allerlei verschillende (grote) gevolgen hebben.

Atalanta vlinder op vlinderstruik.

De vlinder die een orkaan veroorzaakt

Door rond te fladderen zou een vlinder uiteindelijk een tornado kunnen veroorzaken of juist voorkomen. Deze bewering is een populaire metafoor die bij Edward Lorenz, een bekende Amerikaanse wiskundige en meteoroloog, vandaan komt. Dit zogenaamde vlindereffect is onderdeel van de chaostheorie en het beschrijft dat een kleine verandering van een systeem in de ene staat kan resulteren in grote wijzigingen in een latere staat. De chaostheorie stelt bovendien dat de gevolgen van veranderingen onvoorspelbaar zijn… Deze theorie gaat kortom in tegen veel wetenschappelijke ideeën die suggereren dat alles te voorspellen is. Maar kijk alleen maar naar de weersvoorspelling. Die klopt echt niet altijd! Met name betrouwbare voorspellingen voor de langere termijn zullen nooit te maken zijn.

Hoopgevend effect

Het vlindereffect biedt hoop. Elke actie die we ondernemen kan een positief effect op de wereld hebben. Dit geldt voor alles wat je doet en zegt. Je bent misschien maar een klein onderdeel in het grote geheel. Toch is het mogelijk dat iets kleins een grote verandering teweeg brengt. Als jij je vleugels uitslaat veroorzaak je wellicht een wervelwind aan mooie dingen. Jouw leven en jouw beslissingen zijn belangrijk. Kies je woorden en daden wijs.

Kuikens in het land? Poes in de mand!

Het fragiele kuikentje keek vanuit het nest in het weiland verwonderd de wereld in. Het was het eerste jong van de grutto dat net uit het ei gekomen was. Daar dook uit het niets ineens een grote hongerige kat op…

Broedseizoen weidevogels

Steeds meer boeren doen hun best om weidevogels, zoals de kievit en de scholekster, te beschermen. Tijdens het broedseizoen is het belangrijk dat nestelende vogels rustig kunnen broeden op hun eieren. De jonge kuikens zijn kwetsbaar totdat ze snel genoeg zijn om te kunnen vluchten voor naderend gevaar. Helaas jagen katten instinctief op de kuikentjes in het grasland, met name ’s nachts. Hierdoor redden veel jonge weidevogels het niet. De aanwezigheid van katten kan zelfs een reden zijn voor de vogels om in bepaalde gebieden geen nest te bouwen.

Kat in huis houden

Om de kuikens van weidevogels een grotere overlevingskans te geven is het belangrijk dat baasjes hun kat in het voorjaar binnen houden. Dit geldt tenminste van half april tot en met juni. De campagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’ loopt om iedereen hieraan te herinneren. Dit is mogelijk dankzij een samenwerking van natuurorganisaties en Friese agrarische collectieven. Help mee met het beschermen van de weidevogelkuikens en hou ook jouw kat ’s nachts binnen. Trakteer hem op een extra lekker bakje kattenvoer en een zachte poezenmand, net zoals Emiel doet: